:

بررسی آمار صادرات و واردات در سال 1268 ه ش نشان می‌دهد كه محصولات كشاورزی و دامی عمده ترین بخش محصولات صادراتی ایران در یک قرن پیش بوده است. در آن زمان ابریشم، برنج، پنبه، توتون و تنباكو از اقلام عمده صادراتی كشور بوده‌اند كه امروزه به منظور وارد كردن اغلب آنها سالانه مبلغ قابل ملاحظه ای ارز از كشور خارج می‌شود. این آمار همچنین نشان می‌دهد كه با وجود كسری موازنه تجاری در سال1268 ه ش ، درآمد حاصل از صدور كالاهای كشاورزی به تنهایی قادر به جبران بیش از نیمی از هزینه‌های مربوط به واردات كشور بوده است ولی تا سال 1320 ه ش سهم صادرات غیر نفتی به تدیریج تقلیل می‌یابد چنانكه سهم صادرات غیر نفتی از كل مبادلات بازرگانی خارجی به یک سوم می‌رسد و تا سال 1330 ه ش این نسبت به حدود یک چهارم تنزل پیدا می‌كند. روند گسترش واردات در پی افزایش درآمد‌های ناشی از فروش نفت به نحوی شتاب می‌گیرد كه تولید داخلی تحت الشعاع واردات كالا واقع شده و تجارت خارجی به اهرم فشار بر اقتصاد ملی بدل می‌شود. بنابراین از حدود یكصد سال پیش رابطه تحویل نفت در مقابل دریافت كالای ساخته شده، هسته اصلی بازرگانی خارجی كشور گردیده و وابستگی اقتصادی در نتیجه وجود این بافت ناسالم ایجاد و تحكیم شده است.

2- بیان مسئله:

قدیمی ترین اطلاعی كه از فیروزه در دست داریم به 3400 سال پیش از میلاد مسیح مربوط است و نوشته‌اند كه فراعنه مصر این سنگ زیبا را از معادن شبه جزیره سینا استخراج كرده و در زینت آلات خود بكار می‌بردند و بدین گونه شاید استخراج فیروزه قدیمی ترین استخراج كانهای صخره ای در ستاریخ باشد ولی از همان زمان های باستان بهترین و مطلوبترین فیروزه در معادن ایران بدست می‌آمده كه از زمان های بسیار قدیم آن را استخراج و صادر می‌كرده‌اند و چون این سنگ بهادار از راه تركیه به اروپا وارد و شناخته گردیده است بدان سبب اروپاییان آن را، تركواز (Turquoise) یعنی تركی می‌نامند.

نام نیشابور با نام فیروزه همزاد است و در مقام تعریف، نیشابور را شهر فیروزه‌های درشت، شهری با سنگهای فیروزه و … می‌گویند. بشهادت گوهر شناسان دور و نزدیك، فیروزه نیشابور در روی زمین مقام اول را دارد. این سنگ گرانبها و پر ارزش كه زینت بخش گنجینه‌های گرانبهای ثروتمندان جهان و خزاین ممالك می‌باشد همواره توجه جهانیان را به خود جلب كرده است.

از مطالب فوق بخوبی می‌توان به مرغوبیت فیروزه نیشابور و قدمت استخراج و تراش آن و دیرینه بودن هنر ساخت زیور آلات فیروزه ای در ایران پی برد بطوریكه فیروزه نیشابور حتی به كشورهای اروپایی هم صادر می‌شده است. اما علی رغم این پیشینه افتخار آمیز، متأسفانه در حال حاضر فیروزه تراشی و صادرات فیروزه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و بر اساس مصاحبه‌های انجام شده با فیروزه تراشان و صادركنندگان مصنوعات فیروزه ای، هم اكنون بخش قابل ملاحظه ای از فیروزه‌های تراشیده شده در بازار داخلی را فیروزه‌های شیمیایی و یا فیروزه‌های آمریكایی كه بصورت قاچاق وارد كشور می‌گردد، تشكیل می‌دهد. با وجود چنین مسأله نگران كننده

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 ای تاكنون تحقیق علمی برای پاسخگویی به سؤالات زیر انجام نشده است:

• وضعیت فعلی مدیریت بازار فیروزه صادراتی استان خراسان چگونه است؟
• راهكارهای مناسب جهت افزایش صادرات مصنوعات فیروزه ای كدامند؟

امید است كه این تحقیق بتواند از طریق پاسخگویی به سؤالات فوق در جهت آشنایی بیشتر با صنعت فیروزه استان خراسان و رفع موانع و مشكلات آن مفید واقع شده، نقش كوچكی در تحقق آرمان ملی اقتصاد بدون نفت ایفا نماید.

3- ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینكه فیروزه تراشی یكی از صنایع دستی مهم استان خراسان محسوب می‌شود و برای پی بردن به ضرورت انجام این تحقیق، شایسته است كه به اختصار اهمیت صنایع دستی را از ابعاد مختلف بررسی نماییم:

• اشتغال زایی: اشتغال زایی صنایع دستی با توجه به تعداد قابل توجه شاغلین در رشته‌های گوناگون صنایع دستی و سنتی از مهمترین عوامل مؤثر توسعه اقتصادی به حساب می‌آید.
• ارزش افزوده: تولیدات صنایع دستی، از ابعاد مختلف بخصوص در رابطه با صادرات كشور از ویژگی خاصی در زمینه‌های اقتصادی ارز آفرینی و تولید درآمد ملی برخوردار است. ارزش افزوده اینگونه تولیدات موجب توصیه اكید در زمینه توسعه و گسترش آن می‌گردد.
• عدم وابستگی صنایع دستی: صنایع دستی بدلی عدم وابستگی به مواد اولیه خارجی و اتكا به تولیدات داخلی، از ویژگی بارزی برخوردار است و این امر در اكثر رشته‌های آن بوضوح دیده می‌شود. البته در بعضی موارد نادر، به میزان ناچیزی از مواد اولیه خارجی وابسته می‌گردد. در مجموع توسعه و گسترش صنایع دستی گام مفیدی در خود كفایی نسبی كشور به حساب می‌آید.
• مظاهر فرهنگی صنایع دستی: اصالتهای فرهنگی صنایع دستی، مبین ارزشها و هویت سنتی جامعه بوده و اشاعه اینگونه صنایع در گسترش و تعمیم هویت فرهنگی جامعه بسیار با اهمیت می‌باشد.

علاوه بر موارد فوق می‌توان گفت كه امروزه استخراج و فرآوری سنگهای قیمتی، بخش مهمی از اقتصاد كشورهایی مانند: برزیل، كلمبیا، افریقای جنوبی، استرالیا، برمه، سریلانكا، تایلند، چین، هند، كشورهای اروپایی، آمریكا و بسیاری از دیگر كشورها را تشكیل می‌دهد. بصورتیكه حذف این صنعت برای تعدادی از این كشورها حكم حذف صنعت نفت برای ایران را دارد.

ارزش تولید جهانی سنگهای قیمتی پس از فرآوری در سال 1995 میلادی به بیش از یكصد میلیاد دلار رسید. امروزه اهمیت بازار جهانی سنگهای قیمتی به حدی است كه در اكثر كشورهای جهان متخصصان این رشته در محافل علمی-دانشگاهی ویژه ای تحت نام جمولوژی (Gemology) یا گوهر شناسی تربیت می‌شوند. در یک مقایسه اگر ارزش یک نگین زمرد با كیفیت عالی به وزن 60 قیراط (12 گرم) و به ارزش تقریبی یک میلیون دلار را با قیمت 12 گرم طلا به ارزش تقریبی یكصد دلار بسنجیم در می‌یابیم كه چرا امروزه اكثر سرمایه گذاران كوچك و بزرگ در جهان، خرید سنگهای قیمتی را به خرید فلزات قیمتی ترجیح می‌دهند.

اما متأسفانه در كشور ما بهره برداری از معدن فیروزه نیشابور از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشد. زیرا مطابق اطلاعات دریافتی از اداره كل معادن و فلزات استان خراسان، میزان استخراج مجاز سالیانه این معدن 37000 كیلوگرم می‌باشد ولی در سال 1377 میزان استخراج،13500 كیلوگرم بوده است و بناچار فیروزه تراشان برای تداوم فعالیت خود، به فیروزه‌های وارداتی روی آورده‌اند و اگر این روند به همین صورت ادامه پیدا كند دور از انتظار نخواهد بود كه در آینده ای نه چندان دور دستیابی به فیروزه مرغوب و معروف نیشابور به آرزویی برای فیروزه تراشان و خریداران داخلی و خارجی تبدیل شود.

 

 

در این فصل ابتدا توضیحی در مورد ذرات تشکیل دهنده جهان و خصوصیات آنها داده شده و در انتها به صورت مختصر مطالبی که در فصول بعدی مورد بحث قرارگرفته آورده شده است.

نمودار شکل (1-1)، یک خط زمانی از ابتدای جهان، که به اصطلاح «مهبانگ[1]»  نامیده می­ شود، تا به حال را نشان می­دهد و می­رساند که چگونه و طی چه مراحلی جهان سرد شده تا به دنیای کنونی رسیده­ایم. با نگاهی به اولین لحظات جهان، مشاهده می­ شود که در ده میکرو­ثانیه اول بعد از مهبانگ و در دماهای بالاتر از  درجه کلوین، حالتی از ماده شامل کوارک­ها و گلوئون­ها به صورت یک پلاسمای کوارک- گلوئونی به نام «پلاسمای کوارک- گلوئونی[2]» (QGP) وجود داشته است. این حالت ناپایدار کوارک- گلوئونی در مدت بسیار کوتاهی سرد شده و پروتون­ها و نوترون­ها (هادرون­سازی[3])، سپس هسته­ها (هسته­سازی[4]) و به دنبال آن اتم­ها ایجاد شده ­اند. در نهایت این اتم­ها در کنار یکدیگر مولکول­ها را تشکیل داده و دنیای کنونی را که در آن زندگی می­کنیم به وجود آورده­اند.

امروزه تحقیقات فیزیک ذرات نمایانگر جاه­طلبانه­­ترین و هماهنگ­ترین تلاش انسان برای پاسخ به این سوال است که جهان از چه ساخته شده است؟ به همین منظور ابتدا مروری بر فیزیک ذرات خواهیم داشت [2،1].

 

قانونمندی­های جدول مندلیف راهی بود به سوی هسته­ها و ذراتی به نام پروتون­ها و نوترون­ها (که مجموعاً به نام نوکلئون­ها خوانده می­شوند) که با نیروی قوی هسته­ای به هم چسبیده­اند تا هسته­ها را تشکیل دهند. اینها از طریق نیروی الکترومغناطیسی با الکترون­ها جفت شده ­اند تا اتم­ها و عناصر شیمیایی را ایجاد کنند. تبدیل نوترون­ها به پروتون­ها از طریق برهم­کنش ضعیف مسئول واپاشی بتایی هسته­ها و همچنین واپاشی آرام نوترون به پروتون به همراه یک الکترون و یک پادنوترینو می­باشد. مشخص شد که نوترون­ها و پروتون­ها تنها نیستند، بلکه سبک­ترین ذرات در یک طیف از حالات فرمیونی به نام باریون­ها هستند که در برهم­کنش قوی شرکت می­ کنند. به طور مشابه بوزون­های شرکت کننده در برهم­کنش­های قوی  به نام مزون­ها، نیز کشف شدند که پایون سبک­ترین آنها بود. فرمیون­ها (بوزون­ها) به حالات ذراتی با اسپین  دلالت می­ کند که n عدد صحیح فرد (زوج) است. تمام ذراتی که در برهم­کنش­های قوی شرکت می­ کنند، مانند باریون­ها و مزون­ها، مجموعاً به نام “هادرون­ها” خوانده می­شوند.

 

الکترودینامیک کوانتومی ساده­ترین مثال از چنین نظریه­ای می­باشد. تصور می­ شود برهم­کنش­های ضعیف و قوی کوارک­ها و لپتون­ها، هر دو به وسیله نظریه ­های پیمانه­ای قابل توصیف باشند. مدل وحدت یافته الکتروضعیف[1] و کرومودینامیک کوانتومی (QCD)، اثر متقابل مدل­ها و ایده­ ها که در چارچوب کلی نظریه ­های پیمانه­ای

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 فرمولبندی شده ­اند، به همراه اطلاعات تجربی جدید، زمینه مساعدی را برای پیشرفت­های مکرر فراهم ساخته­اند.

شواهد فراوانی دال بر اینکه نوکلئون­ها از ذراتی به نام کوارک تشکیل شده ­اند، وجود دارد. باریون­ها حالت مقید سه کوارک می­باشند و مزون­ها از یک کوارک و یک پاد کوارک تشکیل یافته­اند. بنابراین طرح کوارکی بطور طبیعی با تقسیم هادرون­ها به دو دسته باریون­ها (حالت فرمیونی سه کوارکی) و مزون­ها (حالت بوزونی کوارک-پادکوارک) مطابقت دارد.

یک موفقیت آنی مدل کوارکی در طبیعت نظری آن مستتر است. پروتون­ها و نوترون­ها اشیایی نسبتاً پیچیده با اندازه و ساختار کوارکی درونی می­باشند. از طرف دیگر نظریه میدان­های کوانتومی مربوط به ذرات بنیادی نقطه­ای، یعنی اشیاء بدون ساختار، مثل الکترون، می­باشد. کوارک­های بدون ساختار به جای نوکلئون­ها، سرشت­های بنیادینی هستند که با نظریه میدان­های کواتومی توصیف می­شوند. معرفی آنها ما را قادر به کاوش برهم­کنش­های دیگر با همان تکنیک­های نظری قدرتمندی می­سازد که در توصیف خواص و برهم­کنش­های الکترومغناطیسی الکترون­ها بسیار موفق بوده ­اند (الکترودینامیک کوانتومی).

به علت اصل طرد پائولی برای ذرات با اسپین 2/1 برای حالت­های باریونی و مزونی، یک خاصیت یا عدد کوانتومی جدید برای کوارک­ها (نه برای لپتون­ها) به نام”رنگ” پیشنهاد شد. فرض می­ شود که کوارک­ها به سه رنگ اصلی پدیدار می­شوند: قرمز، سبز و آبی. تمام رنگ­های طبیعی را می­توان از ترکیب سه رنگ اصلی ساخت. عدد کوانتمی رنگ را باید به طریقی معرفی کرد که تعداد حالات مجاز را زیاد نکند، در غیر این صورت نظریه با مشاهده در تناقض خواهد بود. این عمل بدین صورت انجام می­­شود که تاکید شود تمام ذرات قابل مشاهده باید بدون رنگ یا سفید باشند.

واسط برهم­کنش­های قوی، الکترومغناطیسی و ضعیف همگی بوزون­های برداری با اسپین 1 هستند. این بوزون­های برداری واسطه، در برهم­کنش­ها با بارهای ذرات جفت می­شوند. شناخته­شده­ترین نوع بار، بار الکترونیکی است. انتشار دهنده برهم­کنش الکترومغناطیسی، فوتون، به بار الکتریکی ذره جفت می­ شود. انتشار دهنده­های برهم­کنش­های ضعیف، W و Z، به بار ضعیف جفت می­شوند و انتشار دهنده­های نیروهای قوی، گلوئون­ها، نیز به بار رنگی جفت می­شوند، که اولین بار توسط گرینبرگ[2] در سال 1964 بیان شد. بنابرین در حالیکه تنها یک نوع بار الکتریکی وجود دارد،  سه نوع بار رنگی وجود دارد و نتیجتاً برهم­کنش قوی با گروه تقارنی (3)SU شرح داده می­ شود که به آن (3)SU رنگ گفته می­ شود.

واقعیت دیگر برهم­کنش قوی آن است که کوارک­های آزاد در طبیعت وجود ندارند. مکا­نیسم نبود کوارک­های آزاد را محبوسیت[3] می­نامند که ناشی از این واقعیت است که گلوئون­ها خودشان بار حمل می­ کنند. لذا چون گلوئون­ها رنگ حمل می­ کنند می­توانند به یکدیگر مقید شوند. پدیده خود-جفت­شدگی در الکترومغناطیس وجود ندارد زیرا فوتون بار الکتریکی  ندارد.

 

در دنیای امروز، دسترسی به اطلاعات از جمله اطلاعات مالی بدون توجه به مقوله كیفیت آن یک راهبرد[1] سودمند به شمار نمی آید. اطلاعات سودمند مبنای تصمیم گیری اشخاصی است که در بازار سرمایه مشارکت دارند. سرمایه گذاران که نقش بنیادین در تامین مالی بازی می کنند برای تصمیم گیری های خود به اطلاعات مالی نیاز دارند و در همین راستا سیستم حسابداری با ارائه صورت های مالی به این نیاز پاسخ می دهد (کاظمی، 1388). هدف اصلی این است که اطلاعات توسط استفاده کنندگان، درک و بدین ترتیب در تصمیم گیری آنها تغییر ایجاد شود. با توجه به فرایند تصمیم گیری و تاثیر اطلاعات در تصمیم گیری می توان نتیجه گیری کرد که هرچه کیفیت این اطلاعات بیشتر باشد، اطلاعات بیشتری را ارائه می کنند. اطلاعات حسابداری زمانی ارزش دارند که کیفیت بالایی داشته باشند و توسط استفاده کنندگان درک و سبب بهبود در تصمیم گیری آنها شود. برای رسیدن به این هدف باید به ویژگی ها ی ارائه مناسب توجه شود.

ویژگی های کیفی به ویژگی هایی اطلاق می شودکه اطلاعات ارائه شده در صورت های مالی را برای استفاده کنندگان مفید می کنند. طبق چارچوب نظری حسابداری، اطلاعات ارائه شده باید دارای ویژگی های کیفی بوده تا شرایط استفاده برای تصمیم گیری را داشته باشد. ویژگی های کیفی اولیه و اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات مالی شامل مربوط بودن و قابلیت اتکا است. مربوط بودن به این معنا است که اطلاعات حسابداری باید توانایی ایجاد تفاوت در یک تصمیم را داشته باشند (FASB، 1980). و اطلاعاتی مربوط است که دارای اثر بخشی باشد. (134، 1992، Hendriksen and Vanbreda). در واقع این خصوصیات، شناسایی شده، تا تمیز دهنده اطلاعات بهتر از اطلاعات نامرغوب باشد و برای مفید نمودن اطلاعات ضروری هستند. هر قدر اطلاعات ارائه شده توسط سیستم حسابداری دارای اثربخشی بیشتری باشد، حسابداری به اهداف تعیین شده خود نزدیک تر شده و بیانگر ارزشمند بودن و ضرورت ارائه اطلاعات حسابداری است.

 

1-2 بیان مسئله

سیستم حسابداری اهداف خاصی را دنبال می کند و استفاده کنندگان بازخورد اطلاعات ارائه شده را مورد بررسی قرار می دهند تا به محتوای اطلاعاتی آنها پی برده و مبنای قابل اتکایی را جهت تصمیم گیری خود به دست آورند. سرمایه گذاران که در راس استفاده کنندگان هستند، نیاز به اطلاعاتی دارند تا میزان ارزش سرمایه گذاری انجام شده و عوامل موثر بر آن را شناسایی نمایند. بدین لحاظ ارزش بازار سهام، معیار مهمی در این رابطه است و اطلاعات حسابداری یکی از عوامل مرتبط با آن تلقی می شود.

     آیا ارزش اطلاعاتی اجزای نقدی و تعهدی سود حسابداری، با ارزش بازار سهام دارای رابطه معنا داری می باشند و کدام یک ارزش اطلاعاتی بیشتری نسبت به دیگری دارد؟

چنان چه وجود رابطه معنادار تایید شود، می توان ادعا کرد که محتوای اطلاعاتی متغیرهای مستقل مذکور نسبت به ارزش بازار سهام، دارای ارزش اطلاعاتی است و نقش اساسی در تبیین و توضیح ارزش بازار سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد.

با توجه به مباحث مطرح شده و افق دیدی كه حاصل شد، هدف در این تحقیق بررسی محتوا و ارزش اطلاعاتی جریان های نقدی و اقلام تعهدی جاری و غیرجاری در بازار سرمایه ایران می باشد. و از آنجا که قیمت سهام فراهم کننده معیار مناسبی جهت ارزیابی فایده مندی ارقام حسابداری تلقی می شود لذا تصمیم بر این شد که به بررسی تاثیر این سه عامل بر روی ارزش بازار سهام پرداخته شود. در حقیقت الگویی كه سرلوحه كار برای انجام این پژوهش می باشد به صورت زیر است:

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

(سود حسابداریf( = ارزش بازار سهام

 جریانات نقدی عملیاتی + تعهدات کل = سود حسابداری

تعهدات غیر جاری + تعهدات جاری = تعهدات کل

(تعهدات غیر جاری + تعهدات جاری + جریانات نقدی عملیاتی)f = ارزش بازار سهام

 

شکل 1-1: ارتباط فرایند تصمیم گیری سرمایه گذاران و اطلاعات صورت های مالی (رودنشین، 1384)

تصمیمات سرمایه گذاری

اطلاعات مفید و سودمند

ویژگی کیفی مربوط بودن

 

میزان مربوط بودن با ارزش بازار شرکت

 

اقلام صورت های مالی

اجزای نقدی سود (جریان نقدی عملیاتی برگرفته از صورت گردش وجوه نقد)

اجزای تعهدی سود

 

 

 

اقلام تعهدی جاری

اقلام تعهدی غیر جاری

 

 

[1] Strategy                                                                                                                                            

‌ای که بر راغب(1387) می­نویسد: وجه اعجاز بیانی قرآن، سرآغاز ظهور علوم فراوانی شد که زبان عربی بدان مدیون است. در طول تاریخ اسلام، پژوهشگران قرآنی به بررسی‌های ادبی و متنی این کتاب عظیم پرداخته‌اند. از جاحظ که به بررسی نظم قرآن پرداخته­است تا کسانی مثل جرجانی و رُمّانی و ابوعبیده  و … که نظم واژگانی و انسجام متن قرآن را مورد بررسی قرار داده­اند.

ساختار زبانی و متنی قرآن، از دیدگاه ادبی همچنان مورد توجه قرآن پژوهان بود، تااینکه به ظهور سید؛ قطب و مصطفی صادق رافعی، با نگاهی جدید به مباحث زبانی قرآن پرداختند و زمینه‌های مطالعاتی جدیدی چون تحلیل مؤلفه‌های تصویری و تحلیل‌های زبانشناسی را در دنیای علوم قرآنی به وجود آوردند.

 

 

 

 

1-2-  1- زبان قرآن و زبانشناسی جدید

پیشینۀ روش زبان شناختی در تفسیر قرآن، به زمان نزول قرآن کریم باز می­گردد، هرچند تفسیر به روش زبانشناختی در قالب روش ادبی عرضه می­شد (احمدزاده،.1387

حری( 1386)، مقالۀ زبان شناسی قرآن، اثر حسین عبدالراغب را ترجمه می‌کند. نویسنده در این جستار، می‌کوشد ساختارهای زبانی قرآن را که موجب شکوهمندی زبان ویژۀ متون قرآنی است، از منظر زبانشناسی بررسی کند. وی به تبیین جنبه­ های سازگانی برخی از ساختارهای زبانی قرآن می‌پردازد و معتقد است که برساخت منحصر به فرد این ساختارها، توسط عناصر درون زبانی، غیرزبانی و پیرازبانی به وجود می‌آید که در تزیین داخل و خارج زبان قرآن، نقش اساسی دارند.

دستاوردهای جدید زبانشناسی، در حوزه های متفاوت نظری و کاربردی، می ­تواند به فهم و تفسیر قرآن کریم، کمک شایانی کند.

بررسی و تحلیل کلام الهی، از دیدگاه ­های آوایی- واجی و دستوری از یک سو و تحلیل­های کلامی‌و گفتمانی رخدادهای گفتاری آن از سوی دیگر، می ­تواند نقطۀ اوج شکوفایی روش تفسیر ادبی قرآن باشد، که ظهور آن در زبان شناسی جدید از رخدادهای قرن علمی‌عصر حاضر است.

 

1-2-2- زبان عربی

زبان عربی، از خانواده زبان­های سامی[3] است، که ویژگی­های مشترک و خاصی را به همراه زبان­های عبری، آرامی، آکدی و حبشی، از خود نشان می­دهند. زبان‌های سامی، آواهایی دارند که در زبان‌های اروپایی وجود ندارد.

فهمی‌حجازی(1379) معتقد است این دسته آواهایی که خاص زبان‌های سامی‌از جمله زبان عربی است، به نام­های حلقی و اطباق، معروف هستند که مبنای این تقسیم بندی، مخرج[4] آواهای تولید شده­است.

به اعتقاد وی، آواهای حلقی عبارتند از: /ع/، /غ/، /ح/، /خ/، /ه/ و /ء/ و آواهای طباق که در شیوۀ تولید مشترکند و هنگام تلفظ زبان،‌اندکی به عقب رفته و برآمده، به سقف دهان می‌چسبند، عبارتند از:/ق/، /ص/ و /ط/ .

از حیث نحوی، زبان عربی همچون دیگر زبان­های سامی، از نظر جنس به مذکر و مؤنث و از نظر شمار به مفرد، مثنی و جمع تقسیم می‌شود. این خانوادۀ زبانی اساساً دارای واژگان مشترک هستند، اما این واژگان مشترک از نظر معنایی و کاربردی با یکدیگر متفاوتند.

فهمی‌حجازی( 1379) به ذکر مثال مشترکی در زبان عربی و عبری می ­پردازد. وی فعل “هَلَکَ” عربی را با “هالِخَ” در زبان عبری، مقایسه می­ کند، که هر دو از ریشۀ (هَـ لَ کَ)، متعلق به زبان سامی‌اشتقاق یافته­اند؛ اما معنای “هَلَکَ” در زبان عربی، تنها رفتن به جهان دیگر؛ یعنی مردن است، در حالی که “هَلَخَ”، در عبری هرگونه رفتنی را شامل می­گردد.

ساختار نوشتاری کلمه در عربی، بر همخوان استوار است و نقش اصلی در نوشتار زبان عربی، بر عهدۀ صامت­هاست و مصوت­های زبان به صورت علائم زیرین و زبرین نشان داده می‌شود.

بدویت اعراب، هر چند آنان را از هنر و فرهنگ بی­بهره کرده بود، اما زبان عربی، قدرت بیان عالی­ترین مضامین و انتقال زیباترین مفاهیم را داشت و به همین دلیل شعر در محیط عربستان و به ویژه مکه رونق گرفت و شعرا زبان عربی فصیح را به خدمت گرفته و با هنرمندی به خلق اشعار زیبا پراختند و شعرا، از این جهت از احترام والایی برخوردار بودند تا جایی که اشراف و بزرگان، فرزندان خود را برای آموزش زبان عربی فصیح، به بادیه نشینان عرب می­سپردند.

عربی هرچند زبانی سلیس و فصیح است، اما بلاغت خود را مدیون قرآن است و به واسطۀ نزول قرآن، زبانی جاودانه گردید و آنچنان که پیشتر نیز گفتیم، ارج و اعتباری که به دلیل ارتباط با قرآن یافت، باعث پایه گذاری علم نحو عربی شد و به تبع آن زبانشناسی عربی، شکل گرفت؛ تا جایی که دانشمندان به سمت و سوی رهیافت‌های زبانشناسی عربی رو آوردند؛ از جمله سیبویه که علاوه بر پژوهش­های نحوی عربی که الکتاب نمونه آن است، به آواشناسی زبان عربی نیز پرداخت.

 

1-2- 3- تحلیل گفتمان

معادل فارسی واژۀ discourde را اصطلاحات گوناگونی تشکیل می­دهد. (شمیسا، 1374: 272)  لفظ کلام را،  برای این واژه قرار می­دهد و آنگونه که نادری( 1388: 17) بیان می­ کند، اولین بار یارمحمدی ( 1372: 198) اصطلاح گفتمان را پیشنهاد کرده­است. وی ابهام واژۀ گفتمان را از سایر معادل‌ها کمتر می­داند.

از این رو سخنکاوی یا تحلیل گفتمان، معادل خوبی برای  Discourse Analysis است که نوعی تجزیه و تحلیل کلام است و در واقع نوعی مطالعه میان رشته‌ای است که در رشته­ های گوناگون کاربرد دارد. نادری(1388) به نقل از یارمحمدی بیان می­ کند، که گفتمان مشابه دو روی یک سکه عمل می­ کند که در یک طرف سکه، گفتار و در طرف دیگر عمل قرار دارد. به این معنا که اولاً گفتار، عبارت از نقشی است که با آن گفتار ملازمت دارد؛ ثانیاً گفتار و عمل، از یکدیگر جداشدنی نیست و ثالثاً چون هر کنشی تحت شرایط اجتماعی خاصی صورت می­گیرد، پس تفسیر گفتار نیز تابع شرایط خاص اجتماعی است.

با این دیدگاه، گفتمان، پدیده­ای است که در نتیجۀ ارتباط به وجود می‌آید. گفتمان، دربرگیرندۀ متن است که ممکن است نوشتاری یا گفتاری باشد. به نظر جیمز (1983) بررسی گفتمان با نگاه به موقعیت­ها و بافت­های مربوط، به صورت­های زبانی معنا می‌شود.

هلیدی شیوۀ جدیدی را برای تحلیل گفتمان، بر پایۀ زبانشناسی نقش گرا مطرح می­ کند و به دو بافت بینا متنی و درون متنی اشاره می­ کند که از طریق پیوستگی و روابط معنایی به وجود می­آیند که هر دو به همراه بافت فرهنگی، تفسیر متن را کنترل می­ کنند.

این پژوهش می­کوشد تا با بهره گرفتن از ابزارهای تحلیل گفتمان، به تفسیر برخی از سوره‌های قرآن با رویکردی زبانشناسانه بپردازد

 

1-2- 4 –  متن

متن از دیدگاه زبانشناسی، چه در حیطۀ نوشتاری و چه گفتاری، مجموعه ­ای واحد و معنی­دار است. از این دیدگاه، متن یک واحد معنایی است که دارای بافتار است. آنچه در متن اهمیت دارد، معنا است. در متن، مفاهیم در قالب جمله یا عبارت بیان می‌شود. مفهوم و معنا ویژگی اصلی و مهم متن است. در‌اندازۀ متن محدودیتی وجود ندارد. یک رمان بلند، از آغاز تا انتها می ­تواند متن محسوب شود و از سویی دیگر، یک جمله و یا حتی یک واژه نیز می‌تواند متن محسوب شود. مثل اعلانات عمومی، ضرب المثل‌ها، شعارهای تبلیغاتی و غیره، که خود یک متن به حساب می­آید؛ مانند : سکوت! ورود ممنوع! و…

سخنگویان زبان بر اساس شمّ زبانی، بین واحدهای معنا دار(= متن) و یا جملات بی ربط(= غیر متن) تفاوت قائل می­شوند و به راحتی متن را تشخیص می­دهند. در تولید متن، کلامات و جملات در واقع نوعی رمزگذاری است، که پیام مورد نظر گوینده یا نویسنده در قالب جملات و عبارات به شنونده یا خواننده منتقل می­گردد.

در این تحقیق، هر یک از سوره‌های قرآن را از منظر زبانشناسی سیستمی‌و نقشگرا یک متن منسجم در نظر گرفته­شده­است که دارای بافتار[5] است.

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

 

1-2- 5-  موسیقی درونی و نظم آهنگ

هر نوع کلام فنی یا به عبارتی متن فنی، دارای موسیقی است که برخاسته از چینش‌های هجایی، باهم آیی واژگانی و کاربردهایی آوایی است. از این نوع موسیقی به موسیقی ظاهری یا بیرونی تعبیر می‌شود که وقتی به گوش می‌رسد، شنونده به وجد می­آید. موسیقی بیرونی دستاورد قالب­های مجرد لفظی و پیوسته به شمار می­آید؛ اما موسیقی درونی یا نظم آهنگ درونی، دست آورد جلالت تعبیر و ابهت بیان می­باشد که برخاسته از کنه کلام است. در این گونه­ خاص موسیقی زیبایی لفظ و شکوهمندی معنا؛ پیوندی ناگسستنی دارند. در این نوع موسیقی، بسامد آواهای بکار رفته در متن، انتخاب و چینش‌های ویژۀ آوایی و هجایی، گزینش و ترتیب واژگانی، موجب زیبایی لفظ می­شوند، اما زیبایی لفظ و شکوهمندی معنا با یکدیگر در هم تنیده­شده­است و نوایی احساس برانگیز را پدید می‌آورند که به دور از هرگونه تصنع، بر جان و روح شنونده تأثیر می­گذارد. بررسی­های آوایی و هجایی به همراه دیگر تحقیقات با رویکردهای معناگرایانۀ زبانشناسی می ­تواند رهیافتی برای دست یابی به این نوع موسیقی و ویژگی‌های آن باشد. این موسیقی درونی، در سوره­های قرآنی به وضوح دیده می‌شود. بطور مثال، گزینش واژگان تصویرساز “عَسعَس” و “تَنَفَّس”، در سورۀ تکویر در عین اینکه از نظر بسامد آوایی و چینش واج­ها، نوعی موسیقی را که به قولی آواز گنجشک و بانگ خروس را به ذهن متبادر می­ کند، مفهوم شب و رسیدن نور پس از آن و به بیانی دیگر انتقال از شب به روز را نشان می­دهد و به همراه خود، احساس حرکت و جنب و جوش ناخواسته  را به جان و روح انسان می­نشاند.

این موسیقی درونی و نظم آهنگ باطنی، همان است که ولید بن مغیره را پس از شنیدن تلاوت قرآن بر آن داشت تا اقرار کند که :” آنچه محمد (ص) می­سراید، مایۀ شگفت است؛ به خدایان قسم نه شعر است و نه سحر و نه هذیان. بدرستی که آن سخن خدایی است ناشناخته.” (معرفت، 1368)

 

 

1-3- هدف پژوهش

 

 

1-4-  اهمیت پژوهش

 

قرآن کریم را می‌توان عالی­ترین جلوۀ گفتمان دانست که در بستر وحی، به صورت پیام بر پیامبر اکرم (ص) نازل گشته و پیامبر اکرم آن پیام را خالص و سره بدون هیج دخل و تصرفی به همۀ انسان‌ها ابلاغ کرده است.

از آنجا که قرآن دربرگیرندۀ جنبه­ های متفاوت زندگی بشری در طول اعصار و قرون است و پیام­های آن به یک دورۀ خاص محدود نمی‌شود؛ با علوم و مطالعات و یافته­ های جدید علمی‌در پیوندی نزدیک است و در این راستا مطالعات و یافته­ های علمی‌جدید، می­توانند بیانگر بطون مفاهیم قرآنی باشند.

علم زبان شناسی نیز در این عرصه می ­تواند با اتکا بر نظریات جدید، با نگاهی خاص به آیات قرآن به روشنگری و گره گشایی، پیرامون مفاهیم و بطون قرآنی بپردازد.

در عصر حاضر که دشمنان دین با توسل به علم و تکنولوژی، در برابر معارف قرآنی قد علم کرده ­اند، ضرورت دارد با تمسک به یافته­ های جدید زبانشناسی، صورت­های پیچیدۀ معارف قرآنی را بازگشایی کرد و آنچنان که پرچم(1386: 2) می­گوید: “جاهلیت مدرن جهان کنونی از دیدگاه قرآن بازشناسانده شود.”

در این راستا، محققین زبان شناس، از دیدگاه ­های متفاوت به قرآن و آیات آن نگریسته­اند و در پرتو یافته­ های جدید زبانشناسی گام‌هایی به حق روشنگرانه برداشته اند.

تحقیقات پیرامون قرآن، عموماً با تأکید بر نقش­ های زبانی، گفتار کنش‌ها، تحلیل گفتمان و ساختارهای روایی قرآن انجام گرفته­است و جای بررسی­های همزمان معنایی و واجی- آوایی زبان قرآن تا حدودی خالی است.

تحقیق حاضر می­کوشد از سویی با بهره گرفتن از نظریات دستور نقش گرا و آرای نظری هلیدی به تحلیل معنایی و گفتمانی بیست سورۀ پایانی قرآن کریم پرداخته و از منظری دیگر با رویکردی زبانشناسانه به بررسی، تحلیل و مقایسۀ کاربرد ترتیب و ترکیب هجایی، انتخاب و چینش آواها و نحوۀ توزیع آنها در این سوره­ها بپردازد.

اهمیت خاص این پژوهش، آنجا مشهود می‌گردد که سعی می­ کند به جستجوی پلی ارتباطی بین معنا و صورت واجی- آوایی سوره­های قرآنی بپردازد و در چارچوب زبانشناسی نوین، مفاهیم کلام الهی را از دریچۀ ساختار واجی و معنایی بازگشایی کند.

البته ذکر این نکته ضروری است که بررسی حاضر صرفاً زبانشناختی است و به هیچ وجه ادعای تفسیر و تعبیر آیات را که در حوزۀ مطالعات تخصصی دینی است را ندارد.

 

 

1-5- سؤالات پژوهش

 

1. بسامد واج­ها و هجاها در هر سوره به چه شکلی است؟
2. آیا میان بسامد واج­ها و هجاها و نحوۀ توزیع آنها در آیات و سوره­ها با معنی و مفهوم آنها ارتباطی وجود دارد؟
3. هر سوره به لحاظ نظام معنایی از زاویۀ نقش‌های بینا فردی، متنی و‌اندیشگانی چه ساختاری دارد؟
4. آیا می­توان در چهارچوب زبانشناسی نقشگرای نظام مند، مدلی برای تفسیر قرآن کریم ارائه کرد؟ به چه صورت؟

 

      میراث آن دسته از پدیده های فرهنگی، فکری، ادبی، و … ملّتی است که در طول قرن ها به وجود آمده و زندگی آن ملت را همچون آینه ای صادقانه بیان می دارد. شاید بتوان گفت که میراث یک ملّت از نیرومند ترین و نزدیک ترین وسائل به پژوهش گر است که بتواند با آن، با ملتی آشنا شود. از سویی دیگر ادبیات میدانی است که ادیب می تواند در آن جولان داده و قدرتش را در آفرینش آثاری جاودانه به نمایش بگذارد. در این میان به کار گیری پدیده های میراث از قبیل شخصیّت ها، جای ها، حوادث، و … ادیب و به ویژه شاعر را به رفیع ترین قله های توفیق برساند.

از دیدی دیگر پژوهش های ادبی تطبیقی زمینه را برای محقّق در آشنایی با فرهنگ های مختلف جهان و ایجاد مقارنه میان آن ها باز کرده و موجب می شود که پژوهش گر بر وجوه اشتراک و اختلاف میان ادبیات ملل گوناگون که زندگی و اندیشه ی آنان را انعکاس می دهد، دست یابد و یافته هایش را به دیگران نیز انتقال دهد.

شعر هر دوره ای نشأت یافته از جامعه ایست که در آن به وجود آمده است، با همه ی تلخی ها و شیرینی هایش و از تمامی قشرهای آن. در این میان امل دنقل و مهدی اخوان ثالث، هر دو از شاعرانی هستند که به مسائل اجتماعی و سیاسی زمان اهمیت زیادی قائلند، هرچند که در این راه آزارها و سختی های بسیاری را هم متحمّل شده باشند. آنان برای برگرفتن مایه های فرهنگی، فکری و هنری خود به پدیده های میراث مراجعه کرده اند، و از دیگر سو به خاطر ترس از حکومت سخنشان را به دور از صراحت و از پشت نقاب هایی گفته اند که از پدیده های میراث و اساطیر ساخته اند.

این پژوهش برآن است تا کاربرد پدیده های میراث در شعر امل دنقل و مهدی اخوان ثالث و اسلوب دو شاعر را در این زمینه، همراه با جنبه های اشتراک و اختلافش بررسی کند.

کلید واژه ها:

                میراث، ادبیات تطبیقی، شعر معاصر، امل دنقل، مهدی اخوان ثالث.

فهرس الموضوعات

                                                                                                                                                                             الصفحة

المقدمة ………………………………………………………………………………………….. أ

الفصل الأوّل: المواضیع العامة

1- التراث لغة واصطلاحاً ………………………………………………………………………. 2

1- 1 ” التراث ” لغة ……………………………………………………………………………. 2

2 – 1  ” التراث ” اصطلاحاً …………………………………………………………………….. 3

1 -2 – 1 معنی التراث فی الثقافة العربیة الماضیة ………………………………………………….. 3

2-2- 1 معنی التراث فی الثقافة العربیة الحدیثة وظهوره کمصطلحٍ ثقافی ……………………………3

أ) الحدود الزمنیّة للتراث …………………………………………………………………………. 4

ب) عناصر التراث ………………………………………………………………………………. 4

ج) مستویات التراث ……………………………………………………………………………. 5

د) ضرورة النزوع والنظر إلی التراث …………………………………………………………….. 6

3-2- 1 مصطلح “التّراث” فی المعاجم الأجنبیّة ………………………………………………….. 6

4-2 – 1 تعریف ” التراث ” کمصطلح ثقافیّ …………………………………………………….. 7

2- أقسام التراث المستخدم فی الأدب …………………………………………………………….. 7

1-2 أقسام التراث المستخدم فی الأدب العربی المعاصر ……………………………………………. 7

2- 2 أقسام التراث المستخدم فی الأدب الفارسی المعاصر ………………………………………….. 8

3- توظیف التراث فی الشعر العربی المعاصر وفی الشعر الفارسی المعاصر …………………………… 8

1- 3 کیفیة توظیف التراث فی الأدب القدیم والأدب المعاصر …………………………………….. 8

2- 3 عوامل النزوع إلی ” التراث ” وتوظیفه …………………………………………………….. 9

1-2- 3 العوامل السیاسیة والاجتماعیّة ………………………………………………………….. 9

2-2- 3 العامل الثقافی ………………………………………………………………………….. 9

3-2- 3 العامل القومی …………………………………………………………………………. 9

4-2- 3 العامل النفسی ……………………………………………………………………….. 10

5-2- 3 العوامل الفنیة ……………………………………………………………………….. 10

3- 3 مصادر التراث المستخدم فی الشعر العربی المعاصر …………………………………………. 11

1-3- 3 الموروث الدینی ……………………………………………………………………… 11

2-3- 3 الموروث الصّوفی …………………………………………………………………….. 11

3-3- 3 الموروث التاریخی …………………………………………………………………….. 12

4-3- 3 الموروث الأدبی ………………………………………………………………………. 13

5-3- 3 الموروث الفولکلوری ………………………………………………………………… 13

6-3- 3 الموروث الأسطوری …………………………………………………………………. 13

4- 3 مصادر التراث المستخدم فی الشعر الفارسی المعاصر ……………………………………….. 14

1-4- 3 التراث القومی والوطنی ……………………………………………………………… 14

2-4- 3 تراث الأمم الأخری (التراث العالمی) ………………………………………………… 14

3-4- 3 التراث الدینی ……………………………………………………………………….. 15

4-4- 3 الأساطیر الطبیعیة ……………………………………………………………………. 15

5-4- 3 أسطورة المدینة ………………………………………………………………………. 15

6-4- 3 أسطورة المجتمع …………………………………………………………………….. 15

7-4- 3 التراث العرفانی والصوفی …………………………………………………………….. 16

4- حیاة أمل دنقل وشعره …………………………………………………………………….. 16

1- 4 نسب أمل دنقل وولادته وطفولته ………………………………………………………… 16

2- 4 دخوله فی الجامعه والمجتمع ………………………………………………………………. 17

3- 4 زواجه ………………………………………………………………………………….. 17

4-4 وفاته ……………………………………………………………………………………. 18

5- 4 شخصیّته ……………………………………………………………………………….. 18

6- 4 آثاره ……………………………………………………………………………………. 19

7- 4  شعره ………………………………………………………………………………….. 20

1- 7- 4 اتجاهات شعر أمل دنقل …………………………………………………………….. 20

2- 7 – 4 المیزات البارزة فی شعر أمل دُنقل …………………………………………………….. 20

أ) التضمین ……………………………………………………………………………………. 20

ب) استخدام الرموز …………………………………………………………………………… 21

ج) استخدام اللغة الیومیة ……………………………………………………………………… 21

5-  حیاة مهدی أخوان ثالث وشعره …………………………………………………………… 22

1- 5 ولادته وطفولته …………………………………………………………………………. 22

2- 5 نشأته الأدبیة …………………………………………………………………………….. 22

3- 5 دخوله فی المجتمع وشؤونه ……………………………………………………………….. 22

4- 5 م.أمید بعد الثورة الإسلامیة ……………………………………………………………… 24

5- 5 وفاته ……………………………………………………………………………………. 24

6- 5 حیاته وشخصیّته ………………………………………………………………………… 24

7- 5 آثاره ……………………………………………………………………………………. 25

أ) فی الشعر ……………………………………………………………………………………. 25

ب) فی النثر ……………………………………………………………………………………. 26

8- 5 شعره …………………………………………………………………………………… 26

6- الظروف السیاسیة والاجتماعیة فی عصر الشاعرین …………………………………………… 29

1- 6 الظروف السیاسیة والاجتماعیة فی عصر أمل دنقل …………………………………………. 29

1- 1- 6 الظروف السیاسیّة …………………………………………………………………… 29

2- 1- 6 الظروف الاجتماعیة …………………………………………………………………..31

2- 6 الظروف السیاسیة والاجتماعیة فی عصر مهدی اخوان ثالث ……………………………….. 32

1-2 – 6 الظروف السیاسیة …………………………………………………………………… 32

2-2 – 6 الظروف الاجتماعیة ………………………………………………………………….. 35

الفصل الثانی: التراث الشعبی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث

1- التراث الشعبی فی شعر أمل دنقل …………………………………………………………… 38

1- 1 زرقاء الیمامة (وأیضاً عَنتَرة بن شدّاد والملکة الزَبّاء) ……………………………………….. 38

1- 1- 1 شخصیة زرقاء الیمامة فی القصص القدیمة ……………………………………………. 38

2- 1- 1 شخصیة زرقاء الیمامة فی الشعر المعاصر ………………………………………………. 38

3- 1- 1 توظیف أمـــل دنقل شخـصیة زرقاء الیـــمامة واستـدعاءها فی قصیـــدة ” البکاء بین یدی زرقاء الیمامة ” ……………………………………………………………………………………….. 39

4 – 1- 1 تحلیل القصیدة ……………………………………………………………………… 40

2 – 1 کلیب بن ربیعة (وأیضاً سالم الزیر وجسّاس والیمامة) …………………………………….. 49

3 – 1 الیمامة ………………………………………………………………………………….. 56

4- 1 صلاح الدین ……………………………………………………………………………..58

2 – التراث الشعبی فی شعر مهدی أخوان ثالث …………………………………………………. 62

1 – 2 بهرام …………………………………………………………………………………… 62

2 – 2 بهرام ورجاوند ………………………………………………………………………….. 62

3- 2 زال …………………………………………………………………………………….. 64

4- 2 رستم …………………………………………………………………………………… 66

1 – 4- 2 رستم فی قصیدة ” خوان هشتم و آدمک 1 ” …………………………………………. 66

2 – 4 – 2 رستم فی قصیدة ” خوان هشتم و آدمک 2 ” …………………………………………. 70

3- 4- 2 رستم فی القصائد الأخری ……………………………………………………………. 71

5- 2 سهراب …………………………………………………………………………………. 72

6- 2 شَغاد ……………………………………………………………………………………. 74

7 – 2 کاوه ی آهنگر(کاوة الحدّاد) …………………………………………………………….. 78

مقارنة توظیف التراث الشعبی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث …………………………… 80

الفصل الثالث: التراث الأدبی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث

1- التراث الأدبی فی شعر أمل دنقل ……………………………………………………………. 82

1- 1 المتنبّی …………………………………………………………………………………… 82

2- التراث الأدبی فی شعر مهدی أخوان ثالث …………………………………………………… 90

1- 2 دون کیخوطی …………………………………………………………………………… 90

2 – 2 الحافظ …………………………………………………………………………………. 94

3 – 2 خیّام …………………………………………………………………………………… 96

4 – 2 سعدی …………………………………………………………………………………. 96

5 – 2 مسعود سعد ……………………………………………………………………………. 97

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

6 – 2 منصور الحلّاج ………………………………………………………………………….. 98

مقارنة توظیف التراث الأدبی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث……………………………… 99

الفصل الرّابع: التراث الدینی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث

1 – التراث الدینی فی شعر أمل دنقل …………………………………………………………. 101

1- 1 إرم ذات العماد ………………………………………………………………………… 101

2 – 1 المسیح(یسوع) ……………………………………………………………………….. 103

3 – 1 ابن نوح ……………………………………………………………………………… 106

4 – 1 الحسین(ع) …………………………………………………………………………..  109

5 – 1 الکتاب المقدّس ………………………………………………………………………. 111

6 – 1 الشیطان ……………………………………………………………………………… 114

2 – التراث الدینی فی شعر مهدی أخوان ثالث ……………………………………………….. 116

1- 2 من التراث الزرادشتی …………………………………………………………………. 116

1 – 1 – 2 اَهورا، واِمْشاسْپَنْدان، وایزدان ……………………………………………………. 116

2 – 1 – 2 زردشت ،ومزدک ، ومَزدُشت ……………………………………………………. 117

2 – 2 من التراث الإسلامی …………………………………………………………………. 118

1 – 2 – 2 تضمین الآیات القرآنیة …………………………………………………………… 118

2 – 2 – 2 سدوم، وثمود، وعاد، وقارون ……………………………………………………. 119

3- 2 – 2 موسی …………………………………………………………………………… 120

4 – 2 – 2 عیسی(المسیح) ومریم ……………………………………………………………. 121

5 – 2 – 2 أهریمن (أهرمن)، الشیطان، إبلیس ………………………………………………. 122

مقارنة توظیف التراث الدینی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث ………………………….. 124

الفصل الخامس: التراث العالمی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث

1 – التراث العالمی فی شعر أمل دنقل …………………………………………………………. 126

1 – 1 سبارتاکوس (وأیضاً سیزیف وهانیبال) ………………………………………………… 126

2 – 1 بنلوب ………………………………………………………………………………… 131

3 – 1 أودیب ……………………………………………………………………………….. 132

4 – 1 من التراث الفرعونی: أحمس، أوزوریس، إیزیس ………………………………………… 134

2 – التراث العالمی فی شعر مهدی أخوان ثالث ………………………………………………… 138

1 – 2 سیزیف ………………………………………………………………………………. 138

2 – 2 الإسکندر …………………………………………………………………………….. 142

3 – 2 دقیانوس ……………………………………………………………………………… 143

مقارنة توظیف التراث العالمی فی شعر أمل دنقل ومهدی أخوان ثالث ………………………….. 144

الخاتمة ……………………………………………………………………………….. 145

ملخّص الرسالة بالفارسیّة ………………………………………………………….. 147

 

المقدّمة

یعتبر التراث – فی جمیع الآداب العالمیة – کمصدر یأخذ منه الأدیب ثقافته الفکریة و الأدبیة و فی بعض الأحیان یختفی وراء الشخصیات التراثیّة من جرّاء الظروف السیاسیة والاجتماعیة السائدة علی المجتمع وعدم الإمکان فی إفصاح قوله، حیث یجد الأدیب فی الشخصیة التراثیة نقطة أو نقاط مشترکة مع نفسه.

وفی هذا الحقل یعتبر أمل دنقل و مهدی أخوان ثالث کلاهما من الشعراء الذین قد استخدموا التراث فی آثارهم استخداماً کثیراً. وإنّنا نجد مشترکات کثیرة فی شخصیة دنقل وأخوان ثالث وشعرهما، لأنّها توجد وجوه مشترکة عدیدة فی الظروف السیاسیة والاجتماعیة السائدة علی مصر وإیران فی عصر الشاعرین.

أسئلة البحث:

1.ما هو التراث و ما هی أقسامه؟

2.ما هی دوافع نزوع هذین الشاعرین إلی توظیف التراث فی آثارهما؟

3.ما هی وجوه الاشتراک و الافتراق بین أسلوب الشاعرین فی توظیف التراث؟

فرضیّات البحث:

یُعتبر أمل دنقل و مهدیّ أخوان ثالث من الشعراء ذوی الطابع السیاسی والاجتماعی، فلهذا یستخدمان التراث کقناع یختفیان وراءه من جرّاء الضغط السیاسیّ والاجتماعی الموجود فی عصرهما من جانب، و مِن جانب آخر یأخذان من الثراث کثیراً من ثقافتهما الفکریّة و الأدبیّة.

ضرورة البحث وأهمیّته: