واژگان کلیدی: پهنه بندی خطر آتش، ملایر، گون، تصاویر ماهواره ای، ETM⁺

1-1- طرح موضوع

آتش سوزی را از لحاظ علل بروز به دو دسته: طبیعی و غیرطبیعی تقسیم می­كنند:

در آتش سوزی­های طبیعی یا خود سوزی، آتش سوزی در اثر تخمیر و فعل و انفعالات شیمیای مواد آلی و لاشبرگ روی هم انباشته در روی زمین و به دام افتادن نور و انرژی حرارتی تابشی خورشید در آنها و همچنین رعد و برق ایجاد می­ شود [16]. در عرض­های جغرافیایی شمالی که پوشش جنگلی فراوان تر است، رعد و برق عامل اصلی آتش سوزی می­باشد [117]. آتش سوزی­های ناشی از فعالیت­های انسانی غیر طبیعی قلمداد می­ شود و خود به دو دسته آتش سوزی عمدی و غیرعمدی تقسیم می­ شود. آتش سوزی­های عمدی عملاً توسط برخی از افراد برای دستیابی به اهداف خاصی ایجاد می­شوند، مثل تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به زمین­های زراعی با هدف تصاحب اراضی منابع طبیعی و یا تغییر تیپ گیاهی و گونه­ های غیر خوشخوراک به گونه­ های جایگزین مناسب، ایجاد چراگاه به منظور تأمین علوفه بیشتر برای چرای دام از جمله این موارد است که موجب آتش سوزی و وارد شدن خسارت به منابع طبیعی می­گردد. در آتش سوزی­های غیرعمد که در اثر بی توجهی و سهل انگاری صورت می­گیرد می­توان به سهل انگاری در حین گردشگری و تفرج افراد اتفاق می­افتد که در اثر مثلاً پرتاب ته سیگار یا کبریت روشن در مسیر جاده­ها، آتش زدن سرشاخه­ها برای ایجاد گرما با اهداف مختلف زیاد گزارش شده است. همچنین سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی در مزارع یا بروز آتش سوزی در اثر عملیات عمرانی یا مواد منفجره اشاره کرد که موجب آتش سوزی و وارد آمد خسارت به منابع طبیعی جنگل و مرتع می‌گردد [16].

مطالعات صورت گرفته اثرات آتش سوزی ها را به 3 گروه کلی تأثیرات آتش پوشش گیاهی، خاک و محیط و اتمسفر تقسیم بندی می­ کنند. در ذیل به اختصار به توضیح در مورد نکات ذکر شده پرداخته می شود.

الف) اثرات آتش بر پوشش گیاهی

در مورد اثرات آتش بر پوشش گیاهی و یا گون­ های گیاهی می­توان به حذف یا کاهش معنی دار گیاهان چوبی نامرغوب، افزایش تولید و خوشخوراکی علوفه، از بین بردن علف های خشک، بلند و با کیفیت پایین و تجدید علوفه تازه، آزاد کردن مواد مغذی گیاه و لاشبرگ در خاک، تغییر در الگوی توالی و منابع گیاهی، تغییر در میزان جست زنی در گونه­ های مختلف، شکستن خواب بذر و افزایش جوانه زنی در برخی از گونه­ ها که بذر آنها پوسته سخت دارند، افزایش و بهبود علوفه مرتعی از طریق سوختن مواد غیر قابل هضم خشک شده که نتیجه آن تولید علوفه شاداب، جوان و تازه است اشاره نمود. کنترل رقابت در بین گونه­ های گیاهی، بهبود شرایط زیستگاه حیات وحش و کنترل آفات و بیماری­های قارچی از دیگر اثرات آنها است [101،103،25،16،5].

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

ب) اثرات آتش بر خصوصیات خاک

1- اثرات آتش بر خصوصیات فیزیکی خاک

تغییر در ساختار و بافت خاک، کاهش در میزان حفظ رطوبت و ظرفیت نگهداری آن، افزایش آبگریزی، بدون پوشش باقی ماندن سطح زمین در طولانی مدت که نتیجه این­ها افزایش استعداد خاک برای فرسایش است [68].

2- اثرات آتش بر خصوصیات شیمیایی خاک

تنظیم حاصلخیزی خاک برخی اکوسیستم ها تغییر محسوس در چرخه مواد غذایی خاک مانند افزایش ازت قابل استفاده و هم چنین سایر عناصر ضروری در خاک، آزاد شدن بیش از ٥٠ درصد پتاس موجود در مواد آلی، تعدیل و کاهش ماده آلی خاک(OM)^[1]که از مهمترین اثرات آتش بر روی خصوصیات شیمیایی خاک است. کاهش ماده آلی موجب افزایش چگالی ظاهری و کاهش قابلیت نفوذ پذیری آب در خاک به ویژه در دراز مدت می­ شود و به دنبال آن تضعیف پوشش گیاهی رخ می­دهد [68].

3- اثرات آتش بر خصوصیات بیولوژیکی خاک

از بین رفتن میكروارگانیسم­های مفید خاك، کاهش ذی توده میکروبی خاک، کاهش گونه­ های میکروبی و دینامیک جمعیت، کاهش یا از دست رفتن بی مهرگان موجود در خاک از جمله کرم­های خاکی از اهم این تغییرات گزارش شده است [59].