یکی از جلوه­های زیبا و شگفت انگیز نهج‌البلاغه فصاحت و بلاغت آن است. ساختار جملات، استفاده دقیق و مناسب کلمات، آهنگ دلنشین و موزون و بلاغت کم نظیر و شاید بی نظیر نهج‌البلاغه موجب شده است حتی پس از گذشت 14 قرن باز هم کسی کتابی هم ردیف آن نیاورد. نهج‌البلاغه اثر ادبی بی نظیری است که حضرت علی مفاهیم ناب آن را در بهترین قالب و صورت بیان کرده است. تأمل در نهج‌البلاغه و درک نکات بلاغی آن، راز زیبایی نهج‌البلاغه را برای انسان نمایان می سازد. هر خواننده تیزهوش، با تأملی اندک درمی یابد که امام چه زیبا توانسته است بسیاری از وجوه و ظرایف علم بلاغت را، چه در بحث معانی وچه در مباحث علم بیان، در نهج‌البلاغه مخصوصاً در خطبه­ها به بهترین و زیباترین شکل در جهت کمک به فهم مخاطب از مسایل دینی به کارگیرد.

موضوع تقوا یکی از موضوعاتی است که امام علی (ع) با دقّت وظرافت خاصی به آن پرداخته است. در نهج‌ البلاغه امام علی سعی کرده است با جملاتی گیرا و جذّاب مخاطب را جذب کند؛ به این معنا که دنیا با همه زرق و برق­ها ممکن است آن­ها را بفریبد و تنها چیزی که ممکن است انسان­ها را در برابر دنیای فانی مصون دارد، داشتن تقواست. با نگاهی گذرا به نهج‌ البلاغه می­توان پی برد که امام، تقوا را بهترین وسیله برای نجات انسان معرفی می کند.

تقوا برکات فراوانی به ارمغان می آورد به خصوص در نهج‌البلاغه که دومین منبع معارف اسلامی به شمار می رود، مسئله تقوا و آثار آن به نحو گسترده مطرح شده است به گونه ای که کمتر خطبه­ای را می‌توان یافت که در آن از تقوا و پرهیزگاری سخنی به میان نیامده باشد.

امام، تقوا را حالتی معنوی و روحانی دانسته است که حافظ و نگهبان انسان است و ترس از خدا را در وجود انسان تثبیت می کند. از اینجا می­توان پی برد که تقوا به معنی ترس نیست؛ بلکه یکی از آثار تقوا این است که خوف را ملازم دل قرار می دهد. « همانا تقواى الهى، دوستان خدا را از انجام محرّمات باز مى­دارد، و قلب­هایشان را پراز ترس خدا مى سازد; چنان كه شب هاى آنان با بى­خوابى و روزهایشان با تحمل تشنگى و روزه دارى سپرى مى گردد»( دشتی، 1383: 154).

بهره­ گیری هنرمندانه از صور خیال یکی از جذاب­ ترین و لطیف ترین أشکال بیان است و هر صاحب سخنی را در جایگاهی والا قرار داده و تأثیر سخنان او را در میان مخاطبان افزایش می­دهد، به طوری که مدت­ها سخنانش بر سر زبان­ها جاری می­گردد. امام علی در سخنانش در نهج‌البلاغه از انواع صور خیال بهره برده است.

سخنان علی بن ابی طالب در این کتاب در سه باب آمده است:

باب اول: خطبه­ها واوامر، باب دوم: نامه­ها و رسایل وصایا و باب سوم: کلمات قصار، حکمت آمیز و مواعظ.

با مطالعه منابع دینی و روایی  درمی­یابیم خطابه­های علی(ع) فراوان بوده و سید رضی از این میان 239 خطبه را نقل کرده که جنبه ادبی قوی­­تری داشته است. با این وجود بخش عظیمی از نهج‌البلاغه را خطبه­ها در برمی­گیرد و در این خطبه­ها از موضوعات گوناگونی سخن به میان آمده است. موضوع تقوا یکی از موضوعات بسیار مهم در نهج‌البلاغه است که علی(ع) تأکید بسیار زیادی بر آن دارد.

پژوهش حاضر در سه فصل نگاشته شده است که فصل اول شامل کلیات است: در کلیات تحقیق به مسائلی از قبیل تعریف مسأله، فرضیات، اهداف پژوهش، روش انجام تحقیق، سابقه و ضرورت آن پرداخته شده و در فصل دوم با معرفی شخصیت (جایگاه)امام علی، بلاغت و خطبه­های ایشان و دیدگاه اسلام در مورد تقوا مورد بررسی قرار می

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 پایان نامه و مقاله

 گیرد.فصل سوم که از لحاظ ادبی حائز اهمیت بالایی است، شامل تجزیه و تحلیل و بررسی تصاویر ادبی تقوا در خطبه­های نهج‌البلاغه می­باشد.

 

1-2 تعریف مسأله

کتاب گرانسنگ نهج‌البلاغه از نظر محتوایی حاوی موضوعات متنوعی چون علوم نظامی، کلام، فلسفه، اقتصاد، تاریخ، جامعه شناسی، روان شناسی، سیاست، عدالت، دیانت، اخلاق و غیره می­باشد که دلالت بر جامعیت و شمولیت این کتاب دارد. البته نهج‌البلاغه صرفاً یک کتاب دینی یا سیاسی یا اخلاقی نیست؛. بلکه یک اثر ادبی ممتاز است که تأثیر در خور توجه و بسزایی در تحول نثر ادبی بر جای گذاشته است. با توجه به فنون نثر ادبی نه تنها در دوره خود بلکه در همه دوره­ها از نظر ادبی، فنی و بلاغی در مرتبه والایی قرار دارد؛ به طوری که ابن ابی الحدید دانشمند بزرگ معتزلی درباره سخن آن حضرت فرموده «کلامُه دونَ کلامِ الخالقِ وفوقَ کلامِ المخلوقِ.»

یکی از ابعاد وجودی امیر مؤمنان علی (ع) شخصیت ادبی ممتاز ایشان است که از طریق کتاب نهج‌البلاغه و دیگر سخنان برجای مانده از آن حضرت برای ما به یادگار مانده است. نهج‌البلاغه در کنار معانی و مفاهیم ژرف و ارزشمند خود از ویژگی­های فنی وادبی نیز بهره­ای وافر برده و در آن مفاهیم و مضامینی بلند با تصویر پردازی های زیبای ادبی به گونه ­ای جذاب بیان شده است ؛ به طوری که نه تنها درگذر زمان، پویایی، تأثیر گذاری و ماندگاری خویش را حفظ کرده، بلکه روز به روز لطافت،زیبایی و نفوذ آن آشکارتر گشته و تشنگان حقیقت و زیبایی را مسحور خویش ساخته است.

 


 
موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...