السلام و الصلاة علی محمدٍ خاتم النبیین و آله الطییبین و الطاهرین

 

در این پژوهش سعی برآن است که شرایط سیاسی و اجتماعی دوران بهار و زهاوی و اشعار طنز آنها مورد بررسی قرار گرفته و شباهت­ها و تجانسات آنها بیان گردد. همچنین سعی شده در بررسی اشعار و شخصیت­ها و حوادث جانب اعتدال رعایت گردد و حق مطلب انعکاس داده شود. البته از آنجا که منابع مورد نیاز بسیار محدود و دسترسی به آنها در برخی موارد دشوار می­نمود، نگارنده خود اذعان دارد که این پژوهش خالی از ایراد و اشکال نیست و جای بسی خوشحالیست که با انتقادهای سازنده آنها هم رفع گردد. امید آنکه این تلاش هرچند ناچیز راه­گشای دانش­پژوهان قرار بگیرد.

در پایان بر خود لازم می­دانم از اساتید گران­بارم از جمله دکتر فرامرز میرزایی و دکتر هادی نظری منظم که با راهنمایی­ها و مشاوره­های بی­دریغ خود مرا در تکمیل این پایان نامه یاری نموده ­اند، تشکر و قدردانی کنم. همچنین از جناب آقای دکتر مرتضی قائمی به خاطر تمامی زحماتی که برای بندۀ حقیر کشیده­اند سپاسگزارم و برای ایشان از خداوند منان آرزوی توفیق روزافزون دارم.

«الحمدُللهِ ربِّ العالمین»

. بیان مسأله

ملك الشعرای بهار (1884-1954م) وجمیل صدقی زهاوی (1863–1936م) كه تقریبا هم­دوره بوده ­اند، به­علت زندگی در جامعه­ای مستبد، از زبان طنز برای نقد شرایط سیاسی و اجتماعی بهره برده­اند. بافت موقعیتی و حوادث سیاسی و اجتماعی عراق و ایران در این دوره با تفاوت دو دهه، تقریبا یکسان بوده است. این رخدادها حاصل ادبی مشابهی را نیز عرضه می­نمایند، به عبارت بهتر بافت متنی اشعار طنز زهاوی و بهار که شامل عناصر زبانی است، با تاثیر از شرایط سیاسی و اجتماعی یکسان، بسیار به هم شبیه بوده و سعی در انعکاس واقعیت­های برون متنی دارد. آن دو از طریق بزرگنمایی و یا كوچك كردن مسائل، تقلید مضحك، كنایه و تعریض، وارونه­گویی و نظیره­سازی، با شکستن عادتها، به نقد و اصلاح جامعه خود می­پردازند. به همین علت در سروده­های طنز این دو شاعر تجانسات فراوانی دیده می­ شود، که در برخی موارد مبری از تأثیر و تأثر نیست. بویژه در اشعار «ثورة فی الجحیم» زهاوی و «جهنم» و «نکیر و منکر»بهار، كه با زبانی طنز ، مسائل سیاسی، باورهای دینی و خرافات رایج را به چالش می­کشند. بنابراین این پژوهش در پی تطبیق ویژگی­های مهم بافت موقعیتی (شرایط سیاسی و اجتماعی) و بافت متنی (عناصر زبانی) این دو شاعر که شامل: موسیقی، تصویرگری و بینامتنی است، می­باشد.

 

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

مهمترین مسائلی كه در این بحث بوجود می­آید، به شرح ذیل می­باشد:

1. آیا تناسبی بین طنز سیاسی- اجتماعی و بافت موقعیتی جامعه در اشعار طنز آنها وجود دارد؟
2. مهمترین ویژگی همسان درون­متنی شعر طنز این دو شاعرچیست؟
3. آیا شباهت و تاثیرپذیری در اشعار این دو شاعر وجود دارد؟

. سابقه و ضرورت پژوهش

از جمله مهمترین پایان نامه ­هایی که ما را در راستای این پژوهش مدد رساند، می­توان به «بازتاب مسائل سیاسی-اجتماعی در شعر ملك الشعرای بهار: دانشگاه بوعلی»، «المراة و الدفاع عنها فی شعر جمیل صدقی الزهاوی: دانشگاه آزاد واحد تهران مركزی»، «مقایسه آرای سیاسی و اجتماعی جمیل صدقی زهاوی و ملك الشعرای بهار: دانشگاه پیام نور مركز مشهد»، «جمیل صدقی الزهاوی(افكاره و عقایده فی دیوانه) : دانشگاه تربیت معلم سبزوار»، «گفتمان شعری قصیده«ثورة فی الجحیم»جمیل صدقی زهاوی:دانشگاه بوعلی» را نام برد که در تمامی آنها پژوهشگران بخشی از افکار سیاسی و اجتماعی هرکدام از شاعران را بررسی کرده ­اند. علاوه بر آنها مقالات و پژوهش­های فراوانی دراین­باره انجام گردیده است كه مجال بحث نیست. اما هیچ کدام به طور مستقل به تطبیق گفتمان طنز دراشعار سیاسی و اجتماعی آنهانپرداخته­اند، لذا بررسی تطبیقی مشابهت­های این دو شاعر، براساس رویكرد اجتماعی و سیاسی امری لازم به نظر می رسد.