معناشناسی ، دانش بررسی و مطالعه معانی در زبان انسان است . به طور کلی بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می گویند . این علم معمولا بر روی دلالت کننده ها مانند لغات ، عبارات ، علایم و نشانه ها و اینکه از معانی شان چه استفاده ای می شود ، تمرکز دارد . از لحاظ زبانشناسی ، دانش معناشناسی به موضوعات پایه ای خود می پردازد ؛ نظیر چند معنایی (آرایه ای که به ابهامات معنایی می پردازد) ، ترادف (آرایه ای که پیرامون لغات هم معنی می باشد) و تضاد (معانی مخالف یک لغت) ، هم آوایی و … . در واقع معناشناسی یکی از بخش های دانش زبانشناسی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است . زیرا می توان زبان را به شکل پدیده ای که دارای دو حوزه است ، در نظر گرفت . حوزه لفظ و حوزه محتوا . در لفظ با شکل و ساختار عناصر زبانی سر و کار داریم و در محتوا با معنا و مفهوم . (باقری ،1380: 183)

شناخت معنا را در چهار سطح می توان فراگرفت :

 

سطح آوایی

صوت ، مظهر انفعالات درونی است و انفعال درونی آن است که به تنوع صوت یعنی مد و لین و غنّه و … منجر می شود . (رافعی ، 2005 :145) در قرآن کریم روشی به کار رفته است که  هنگامی که قرآن خوانده می شود به بهترین وجه ممکن بر مخاطب اثر می گذارد و توجه مخاطب را به خوبی جلب   می کند . تاجایی که شنونده- ی آن نمی تواند از گوش دادن به آن دست بکشد و تحت تأثیر احساسات و عواطف قرار می گیرد و در واقع قرآن کریم نوع خاصی از موسیقیای زبانی است که انسجام و هماهنگی کامل و توازن تام در آن قابل ملاحظه است . (همان : 148)  یک نوع هماهنگی و توازن در موسیقی و ایقاع آیات قرآن وجود دارد . تکرار بعضی از صوت ها و کلمات در افزایش ایقاع و اثرگذاری سوره و آهنگین کردن آن موثر است و بین این اصوات و جو آیه و معنایی را که آیه درصدد بیان آن است ، رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد . همچنین موسیقی در ترکیب برخی جمله ها چنان موثر واقع شده است که جایگزینی یک کلمه با کلمه ی دیگر باعث از بین رفتن موسیقی کلام می شود ، مثلا در آیه ی (انّه لقول رسول کریم) ، (قرآن ، تکویر ، آیه 19) تکرار حرف (ل) بر موسیقی آیه می افزاید و تکرار سه لام زیبایی را افزون میکند به گونه ای که اگر کلمه ی دیگری جایگزین یکی از کلمات کنیم ، بی تردید موسیقی کلام از بین خواهد رفت .(عبدالرحمن ،2006 : 7)

 

سطح صرفی و نحوی

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

سبک شناسی برای سطح صرفی و نحوی اهمیت بسیار قائل است : چرا که این سطح ما را قادر       می سازد تا سبک یک متن از متن دیگری باز شناخته شود . (نک : فهمی حجازی ، 1379 :63) .

در این سطح به عناصری چون بررسی جمله ها ، بررسی پدیده های سبکی مانند مفرد و جمع بودن کلمات ، به کار بردن استفهام و امثال آن و نیز دلالت بلاغی واژگان پرداخته می شود .

 

سطح ادبی

در سطح ادبی به مسائل علم بیان از قبیل تشبیه ، استعاره ، مجاز ، و کنایه و مسائل بدیع المعنی از قبیل تضاد و تناسب توجه می شود . (شمیسا ،1372 :158) در این قسمت به پدیده های سبک شناسی که در سطح ادبی به چشم می خورد ، باتوجه به بلاغت عربی همچون عناصر تشبیه و استعاره و مجاز و غیره می پردازیم .

 

سطح فکری

در سطح فکری ، با عینیت و برونگرایی در توصیف  صحنه ها و شخصیت ها ، مخاطب را در فضای حس و لمس توصیفی قرار می دهد تا با وضوح و شفافیت آن  را در ذهن تداعی کنند . (شمیسا،1390:157) در این سطح به تصویر پردازی در قرآن می پردازیم چرا که اگر مردم  با خط هایی (نوشته ها) بدون تصویر مواجـه شونــد که فقــط ذهن و عقــل آنــان را مخاطب قرار دهد ، این کلام نمی تواند آنچنان تأثیر گذار باشد . ولی از راه تصویر است که قرآن تمام وجود آدمی را تسخیر می کند و دعوت به ایمان را از اینکه یک جدال منطقی بر پایه ی یک سری مقدمات عقلی صرف باشد، خارج می سازد . (حسنعلیان ، 1389 : 154) .

علت اینکه این پژوهش به بررسی دلالی و معنایی دو سوره واقعه و الرحمن پرداخته این است که از رهگذر مکاتب زبانشناسی و معناشناسی و نظریات مختلف مطرح شده در حوزه معنا و فراگیری انواع دلالت ، مشخص کند که آیا دلالت ها (صوت و صرف و لغوی) در افاده معنا تاثیر دارند یا نه ؟ اگر جواب مثبت است این تاثیرگذاری تا چه اندازه ای است . دغدغه پژوهشگر این است که تاثیر شگرف و بی نظیر دلالت ها را در افاده و تاکید معنا اثبات کند و از خلال آن به گونه ای قرآن را یک اثر منحصر به فرد ادبی و حساب شده معرفی کند ، ضمن اینکه شکی نیست که کلام خدا یک اعجاز بی چون و چرا می باشد . پژوهشگر از خلال مثال های مختلف و متفاوت سعی کرده این مطلب را در ذهن مخاطب عینی و نهادینه سازد . اهمیت این پژوهش به اندازه ای است که زوایای اعجاز قرآن را تا حد زیادی می توان مشخص کرد و تاثیر دلالت های صوتی و صرفی و نحوی و واژگانی که محصول پژوهش های معاصر مکاتب غربی و اسلامی است ، در این کتاب آسمانی که چهارده قرن پیش بر قلب پیامبرش نازل شده را نشان داده است .