هنر و ادب ، یادگار فکـرو اندیشه  صاحب خردانی هستنـد کـه فرهنگ  و تمدن بر جـای مانـده

 

از ملتهـا را در دل خود جای داده و آرمانهای آنها را با نقش و نگارهای زرین بر دیباچه تاریخ

 

حک می کنند .

 

ادبیات واژه ای  کهـن است که قرنهـای متمادی  با تعابیر مختلف  معنا شده  و امروزآن را هنر

 

اندیشه وقلم معرفی می کنند که همسوی با دگرگونیهـای سریع دانش و اندیشه انسان قرن بیستـم

 

متحول گشته ، آنچنان  که همه زوایای زندگی بشر را از غرب تا شرق در برمی گیرد .

 

تحولی که در اروپا و غرب متولـد شد در شرق  رشد کرد و در راستا ی آن جهان عرب عمیقا

 

تحت تأثیر ادبیات بیگانه قرار گرفت تاجایی که شعراین قوم  به  تبعیت از دگرگونیهای اندیشـه

 

و فکر آنهـا  دستخوش تغییرات  چشم گیری شد . ابتدا  در حوزه معنـا  و مفهوم  کـه  نتیجـه آن

 

شکل گیری  مکتب  کلاسیک  به پرچمداری سامی بارودی  و دوستانش  احمد شوقی ، صدقی

 

الزهاوی  و بقیه  بود و سپس در قلمروتصویرکه شاعرانی رمانتیک  همچون ابو شادی ، شابی

 

،میخائیل نعیمه  و دیگران را به ادبیات عرب عرضه کرد ودر نهایت تغییر درموسیقی و زبان

 

شعرکه موج جدیدی ازشاعران نوگرا همانند نازک الملائکة ، سیّاب ، ادونیس ، محمد الماغوط

 

وغیره را که رمزواسطوره وابهام را به طورجدّ درلابه لای شعرشان گنجاندند ،به خودمشغول

 

ساخت .

 

اگر چه تحولات ادبیات عرب در تأثیر از غرب و به تبعیت از آن صورت گرفت ، اما مفهومی

 

زیباتر و با ارزشتر ازآن دردل خود بـه نام ادب مقاومت و عشق بـه  وطن جای داد کـه ادیبـان

 

بسیاری را به خود مشغول ساخت .

 

ادبیات مقاومت که  در پی قضیه فلسطین اشغالی شکل گرفت ، افکار همـه را به خود معطوف

 

ساخت و قلم بیشتر نویسندگان را در راستای مضامـین خود سوق داد . آنچنان که شاعری چون

 

مشهور «  درحاشیه دفتر شکست »  نتوانست نسبت بـه این مهم  بی توجه بمانـد . و اندیشمندان

 

وشاعرانی چـون ابراهیم  طوقان ، محمود درویش  و أمل دنقل عمـرگرانمایـه خـود  را صرف

 

بیداری ملت و سربلندی وطن کردند .

 

ابراهیم  طوقان  درمیان این شاعران دلسوز ، کسـی است که  صفحات این  پایان نامه  بـه  وی

 

اختصاص  یافته است .

 

شاعـری غریب کـه قومش صدای او را  نشنیدند  و با  فریادهـای گرفته اش  بیدار نشدند ، و با

 

بی مبالاتی  به دعوت های او سرزمین وحی ، اولین قبله گاه مسلمین و مهـد انبیای الهـی را در

 

معرض نابودی  قرار دادند  و آن  را  اندوهی عمیق همچون غده چرکینی ساختند کـه قلب تبار

 

عرب را از کرانه های نیل تا فرات به درد می آورد .

 

شعر ابراهیم غزلی است با عاطفـه ای عمیق ، تصویری است صادق از درون وی ، احساسـی

 

است  متفاوت  از احساس شاعران گذشتـه  ،  لیلای او ساحل زیبای بیروت و دخترزیبای قدس

 

باغهای سرخ  انار است  که الهام بخش شعرش می باشند .  عشق  در وجود او آرمانی رؤیایی

 

نیست بلکـه  حقیقتـی است روشن در سرای  وجـود ،  آن را مـی بیند  و لمس مـی کند ، عاشـق

 

می شود و تپشهای قلبش را می سراید ، و بی پروا درغم از دست دادنش  می گرید .

 

وطنیات ابراهیم  سروده ای است  کـه او را  شاعری مخلص ، حساس ، صادق ، دلسوز ، دور

 

اندیش وعربی الأصل معرفی می کنند . شعری کـه در بیشتر مناسبت ها آن را می سراید ، گاه

 

در جمع  زمین فروشان سودجو :

 

                    وطنٌ  یُباعُ  و  یُشترَی          و تَصیحُ : « فلیحیَ الوطن »   ( ابراهیم  طوقان  ،

 

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

2005م ص288)        

 

میهن  خرید و فروش می شود   ،    و تو فریاد می زنی : « زنده باد وطن » !

 

 

و گاه در مراسم خاکسپاری شهیدی فداکار :

 

 

قسماً    بأمّکَ  عندَ    موتِکَ   وَ   هیَ    تهتفُ   بالنشیدِ

 

                     و ترَی العزاءَ عن إبنِها              فی صیتِهِ الحسن البعیدِ

 

                     ما نال  مَن  خدمَ  البلادَ             أجلَّ   مِن   أجرِ  الشهیدِ ( هـمان  ،  ص 283 )

 

سوگند به ماتم سرایی های مادرت به هنگام مرگت

 

ودر حالی که تنها تسلی بخش خاطر او در مرگ فرزند ، شهرت ماندگار اوست

 

پاداش هیچ خدمتگذار به میهن برتر از اجرو پاداش شهید نیست .

 

 

طوقـان قصیده هـای پرمعنایی در این باب بر جای گذاشته که نور و آتش را با هم  در فراسوی

 

دیدگـان خواننـده اش می افکنـد و درهـای بستـه عشقِ بـه وطن را بـه روی عرب  مـی گشایـد .

 

شعرش محـدود  بـه مدح  شهیدان  و ذم  زمین خـواران نمی شود ، بلکه جسارت آن در إنذار و

 

تحذیر رؤسای دولت وقت و خیانت عربهای ضعیف و وطن فروش نمایان است .

 

در خطاب به دولت انگلستان که قیمومیت فلسطین را داشت ، می نویسد :

 

                    أُغدری غدرَ القویِّ             بالحسین بن علیِّ

 

                    لستِ  بالخِلِّ الوفیِّ              للحلیفِ    العربی

 

                                     فاملأی التاریخ عاراً ! ( همان ، ص 309)

 

 

نیرنگ بورز همچون خیانت آن حاکم زورمند نسبت به حسین بن علی

 

تو برای همپیمانی عرب یاری وفادار نیستی

 

پس تاریخ را پر از ننگ کن !

 

 

ابراهیم طوقان با تمام نگرانیها و آرزوهایش در سن 36 سالگی دار فانی را وداع گفت و تباهی

 

سرزمینش را ندید . ( فدوی طوقان ، 2005م ، ص69 )