۲-۲-۱ نظریه هوش چندگانه گاردنر

یکی از این دیدگاه ها، نظریه هوش چندگانه است که توسط هاوارد گاردنر، روا نشناس دانشگاه هاوارد، ارائه گشته است. بر طبق این نظریه، دیدگاه های روان سنجی سنتی نسبت به هوش، بسیار محدود و ضعیف است. گاردنر نظریه اش را نخستین با در کتاب قاب های ذهنی: نظریه هوش چند گانه در سال۱۹۸۳ ارائه کرد. به عقیده او همه انسان ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. او در کتاب خود، هشت نوع مختلف هوش را معرفی نموده و احتمال داده است که نوع مهمی نیز به عنوان هوش هستی گرا وجود داشته باشد (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۳).

۲-۲-۲ هوش تصویری – فضایی

کسانی که هوش تصویری – فضایی بالایی دارند در تجسّم چیزها قوی هستند. این افراد معمولاً جهت یابی خوبی دارند و با نقشه ها، نمودارها، عکس ها و تصاویر ویدیویی مشکلی ندارند. لذت بردن از خواندن و نوشتن، مهارت در درست کردن پازل و تشخیص راحت الگوها از ویژگی های این نوع هوش می‌باشد (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۳).

۲-۲-۳ هوش کلامی- زبانی

کسانی که هوش کلامی – زبانی بالایی دارند به خوبی می‌توانند از کلمات، به هنگام نوشتن و حرف زدن، استفاده کنند. این افراد غالباً در نوشتن داستان، به خاطر سپردن اطلاعات و خواندن مهارت دارند. توانایی در توضیح دادن مسائل، استفاده از شوخ طبعی به هنگام بیان داستان ها و مهارت در مباحثه یا صحبت های متقاعد کننده از ویژگی های این نوع هوش می‌باشد (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۴).

۲-۲-۴ هوش منطقی – ریاضی

کسانی که هوش منطقی – ریاضی بالایی دارند در استدلال، شناسایی الگوها و تحلیل منطقی مسائل قوی هستند این افراد به تفکر درباره مفهوم اعداد، روابط والگوها علاقه مندند. برخی از ویژگی های این هوش عبارتند از: مهارت زیاد در حل مسئله، علاقه مندی به انجام آزمایش های علمی (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۴).

۲-۲-۵ هوش اندامی – جنبشی

کسانی که هوش اندامی – جنبشی بالایی دارند در حرکت های بدنی، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی هستند این افراد در هماهنگ سازی چشم و دست مهارت دارند و افراد چالاک وتردستی هستند. مهارت در ورزش و رقص، لذت بردن از ساختن چیزها با دست و هماهنگی فیزیکی عالی برخی از ویژگی های این هوش است (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۵).

۲-۲-۶ هوش موسیقیایی

کسانی که هوش موسیقیایی بالایی دارند در فکر کردن به الگوها، ریتم ها و صداها قوی هستند. این افراد از موسیقی لذت می‌برند و معمولاً در نواختن سازهای موسیقی و آهنگ سازی مهارت دارند. لذت بردن از آوارخوانی و نواختن سازهای موسیقی و توانایی به خاطرسپردن آهنگ ها و ملودی ها از ویژگی های این نوع هوش می‌باشد (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۵).

۲-۲-۷ هوش میان فردی

کسانی که هوش میان فردی بالایی دارند در تعامل با دیگران و درک آ نها قوی هستند. این افراد در سنجش هیجانات، انگیزه ها، تمایلات و منظور کسانی که دور و برشان هستند مهارت دارند. از ویژگی های این هوش عبارتند از: مهارت در برقراری ارتباط کلامی، مهارت در ارتباط غیرکلامی و ایجاد روابط مثبت با دیگران (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۵).

۲-۲-۸ هوش درون فردی

کسانی که هوش درون فردی بالایی دارند، آگاهی خوبی از وضعیت هیجانی، احساسات و انگیزه های خود دارند. این افراد از خودآزمایی، تخیل روزانه، کند و کاو کردن روابط خود با دیگران و برآورد توانایی‌های فردی خود لذت می‌برند. از ویژگی های این هوش می توان از مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود و خودآگاهی زیاد نام برد (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۶).

۲-۲-۹ هوش طبیعت گرا

هوش طبیعت گرا آخرین نوع هوشی است که گاردنر درنظریه خود به هفت نوع قبلی افزوده و با مقاومت و مخالفت بیشتری نسبت به بقیه روبرو گردیده است. به گفته گاردنر، کسانی که دارای هوش طبیعت گرای بالایی هستند. سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و معمولاً به پرورش، کشف محیط و یادگیری درباره موجودات علاقه مندند. این افراد به سرعت از جزئی ترین تغییرات در محیط شان آگاه می‌شوند. علاقه مند به موضوعاتی از قبیل گیاه شناسی، زیست شناسی و جانورشناسی، مهارت در رده بندی و فهرست بندی اطلاعات و بی علاقگی به یادگیری موضوعات بی ارتباط با طبیعت از ویژگی های این هوش می‌باشند (گلمن ۱۳۸۹، ۱۷۶).

۲-۳- انواع هوش از دیدگاه مدیریت

۲-۳-۱ هوش فرهنگی

هوش فرهنگی نوعی بدیع از هوش است که ارتباط بسیار زیادی با محیط های کاری متنوع فرهنگی دارد. پیترسون هوش فرهنگی را استعداد به کارگیری مهارت ها و توانایی ها در محیط های مختلف تعریف می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از ورشکستگی های تجاری هنگامی رخ می‌دهد که افراد از فرهنگ های مختلف درک درستی ندارند. در فرهنگ های مختلف و حتی در خرده فرهنگ ها در درون یک فرهنگ ملی طیف وسیعی از احساسات و عواطف وجود دارد. به نحوی که تفاوت در زبان، قومیت، سیاست ها و بسیاری خصوصیات دیگر می‌تواند به عنوان منابع تعارض بالقوه ظهور کند و در صورت نبودن درک صحیح، توسعه روابط کاری مناسب را با مشکل مواجه سازد. در اقتصاد جهانی رو به رشد امروزی، روش های امکان پذیر برای مدیریت اثربخش افراد بسیار زیاد می‌باشد که استفاده از هر کدام از این روش ها بستگی به فرهنگ افراد مورد مطالعه دار د. در واقع درک رفتار افراد نیاز به تشخیص دقیق محیط فرهنگی کار دارد. پروفسور سون انگ از جمله صاحب نظرانی است که حول متغیرهایی چون متغیر شناختی – فراشناختی، انگیزشی و رفتاری در ۴ بعد استراتژی، دانش، انگیزش و رفتار هوش فرهنگی را برای تبیین هوش فرهنگی پیشنهاد کرد. استراتژی هوش فرهنگی بدین معنا است که فرد چگونه تجربیات میان فرهنگی را درک می‌کند. این استراتژی بیانگر فرایندهایی است که افراد برای کسب و درک دانش فرهنگی به کار می‌برند. این امر زمانی اتفاق می افتد که افراد ‌در مورد فرایندهای فکری خود و دیگران قضاوت می‌کنند. دانش هوش فرهنگی بیانگر درک فرد از تشابهات و تفاوت‌های فرهنگی است و جنبه دانشی هوش فرهنگی مانند شناخت سیستم های اقتصادی و قانونی، هنجارهای تعامل اجتماعی، عقاید مذهبی، ارزش های زیبایی شناختی و زبان دیگر می‌باشد. انگیزش هوش فرهنگی میزان علاقه فرد را برای آزمودن فرهنگ های دیگر و تعامل با افرادی از فرهنگ های مختلف نشان می‌دهد. این انگیزه شامل ارزش درونی افراد برای تعاملات چند فرهنگی و اعتماد به نفسی است که به فرد این امکان را می‌دهد تا در موقعیت های فرهنگی مختلف به صورتی اثربخش عمل کند. رفتار هوش فرهنگی، قابلیت فرد برای سازگاری با آن دسته از رفتارهای کلامی و غیرکلامی را در بر می‌گیرد که برای برخورد با فرهنگ‌های مختلف مناسب هستند (رحیم نیا و دیگران ۱۳۸۸، ۶۹).

۲-۳-۲ هوش سازمانی

در رابطه با هوش سازمانی؛ هووارد گاردنر محقق و روانشناس دانشگاه هاروارد ادعا می‌کند؛ همان گونه که انسان ها از هوش چندگانه ای برخوردارند، سازمان‌ها نیز هوش های متعددی دارند. هوش سازمانی توجه سازمان را به سمت موضوعات مرتبط با اثربخشی سوق داده و سازمان‌ها را در به کارگیری نیروهای بالقوه خود یاری می‌دهد. چوی (۱۹۵۵) هوش سازمانی را یک فرایند یادگیری که شامل توسعه رفتار انطباقی با بهره گرفتن از درک و حافظه سازمانی است، تعریف می‌کند. آلبرخت^[۲۳] (۲۰۰۳) هوش سازمانی را قابلیت سازمان برای تحرک بخشیدن به تمامی توانایی‌های ذهنی خود و متمرکز کردن این توانایی ها در جهت تحقق رسالت سازمان بیان می‌کند.

آلبرخت هوش سازمانی را دارای هفت مؤلفه‌ می‌داند که هر کدام از آن ها عبارتند از: